Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanı Prof. Dr. Maksat Ünal, tasnifi süren 95 milyona andıran vesika ve 400 bin defterin büyük bir kısmının internet üzerinden araştırmaya açıldığını belirterek, vatandaşların da memleketleriyle ilişik birçok belgeyi görebileceğini belirtti.

Ünal, Necmettin Erbakan Üniversitesi yoluyla planlı aynı konferansa katılmak için geldiği Konya’dahi, AA muhabirine, Türkiye’nin belgelikçilik tarihinin çokça varlıklı ve kapsamlı olduğunu söyledi.

Türkiye’deki arşivlerin 2018’üstelik yegâne bire bir şekil idaresine bağlandığını hatırlatan Ünal, ululuk arşivlerinin statüsünün olması gereken yerde konuşlandırıldığını dile getirdi.

50’ye mail devletin tarihi Oran Arşivleri’nde

Ünal, arşivlerin hemen Türkiye’nin değil mail coğrafyanın tarihini üstelik yakından ilgilendirdiğini vurgulayarak, “Özellikle Osmanlı Devleti’nin yönetimi altında bulunan coğrafya düşünüldüğünde Heybet Arşivleri zaman 50’ye mümasil devletin tarihini aracısız ilgili belgeleri içerme ediyor. Sayısı 100 milyona yakın belgeden ve binlerce defter kaydından bahsediyoruz. Her biri havza ülkelerinin tarihini yakından ilişkin kayıtlar içeriyor.” diye konuştu.

e-Kerem üzerinden sisteme methal yapılabiliyor

Kurumlardaki Osmanlı dönemi başta görünmek amacıyla tarihi belgeleri toparladıklarını anlatan Ünal, şöyle konuştu:

“Şu an arşivimizde 95 milyona yakın doküman, 400 bin defter var. Bunların cesim tıpkısı kısmının tasnifi sürüyor. İyi ayrımsız noktaya geldik. Heybetli tıpkı kısmını e-Oran üzerinden ve resmi internet sitemizde araştırmaya açtık. Vatandaşlarımız de memleketleriyle ait aynı çokça belgeyi görebilir ve değerlendirebilir. Osmanlı dönemi olduğu üzere Osmanlı Türkçesi’ni hatırlamak gerekiyor veya bilici birisiyle inceleyebilirler. Vatandaş, öz köyü ile ilgilendiren arz azından nüfus kaydı, o köye ait aynı araç, ihtiyaç, imam atanması, memur veya aynı vukuat, olay vardır, onlarla ilişkin kaydı tarayabilir. Bunları Latin harflerle tarayabilir amma karşısına Osmanlı Düpedüz ve Latin Halkları harfleri ile belge çıkabilir. e-Çap üzerinden sisteme antre yapılabiliyor, kayıtlar araştırılabiliyor. Osmanlı dönemine ilgili belgeler çok eskidir ama özellikle kendine ilişkin belgenin haddinden fazla bozuk olacağı anlamına gelmiyor. Haddinden Fazla fazla kaydımız var ama 16. yüzyılın başlarından itibaren çokça sayıda vesika vardır arşivlerimizde.”

300 almanak tarihi belgede “ayrıntılı incelik” ortaya çıktı

Ünal, Osmanlı buyuru ve beratlarının balaban belgelerden olduğuna bel ederek, şunları söyledi:

“Bunların içerdiği buyruk kocaman. Hükümdar bizzat görmüştür, onun tuğrasını çektirmiştir. Bittabi sonraları şehriyâr tuğraları çekiliyor evet dahi süslemeler yapılıyor. Beratlarda onları görüyoruz. O beratlardan birinde, çokça hususi aynı ortamda ve stüdyoda 15-20 katına kadar büyüttüğümüzde, çiçeğin bir nebzecik sap kısmında kıl ile ‘Mustafa’ yazıldığını gördük. Onu fail birey adeta mührünü oraya vurmuş. Ihtimal da yalnız kendisinin haberi var, onun dışında kimsenin haberi bulunmayan ama günümüzde, 300 yıl sonra bunu tıpkısı stüdyo içre müşahede fırsatı bulduk.”

Belgelik belgeleri kültürel diplomaside bile balaban racon oynuyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın arşiv belgelerine kültürel diplomatlık adına haddinden fazla önem verdiğinin altını çizen Ünal, şunları kaydetti:

“Yabancı devletlere geldiklerinde ayrımsız bando vesaik veriliyor. Küba Cumhur Reisi geldiğinde bozuk döneme ilişik bire bir kaydı, Sayın Cumhurbaşkanımız kendilerine arz ettiler. Hayretle karşıladı, şaşırdı ve bu belgeden tek haberi olmadığını belirtti. Küba’dan, 110 sene ilk gönderilen, kendinin tanınmasını isteyen ve İkinci Abdülhamid’e gönderilen tıpkısı belgedir. Melik İkinci Abdülhamid ise buna yanıt vermiş, ‘ben sizi ve yönetiminizi tanıyorum’ demiş. İkili münasebat anlamında çokça değerli tıpkı vesika. Bu ilişkilerimizi bütün güçlendirmesi yerine, sultanın yahut ayrımsız fehamet yöneticisinin dedesine ilişik benzeri mührü, kaydı ve belgeyi bizim arşivlerimizde bulabilirler. Arşivlerimiz yemeden içmeden Türkiye’nin değil benzeri çok dünya ülkesinin birlikte arşivi durumundadır, benzeri başvurma kaynağıdır.”