Konya Ovası’nda, vadi altında gitgide çözünen kireç taşlarının çatlak oluşturması ve zeminin çökmesiyle oluşan obrukların bu yıl kuraklığın etkisiyle elan üstelik artması bekleniyor.
Türkiye’nin hububat istihsal merkezi Konya Ovası’nda, yağışsızlık ve kontrolsüz düz altı akarsu kullanımıyla değme geçen çevrim sayıları kalan obruklar, sayıları ve nicelikleriyle üstelik tedirginliği artırıyor.
Karapınar ilçesinde tarla ve yerleşim yerlerinde üstelik sıklıkla görülmeye başlanan obruklardan bazılarında yıllar içinde çökmeler bitmeme ediyor.
Üç yıl ilk ilçenin aynı yaylasında oluşan 2 metre derinlikteki obrukta geçen kamer 20 metrelik yeni inhidam meydana gelmesi, vatandaşlarca türlü malzemelerce doldurulan çukurlardaki tehlikeyi dahi gözler önüne serdi.
Güvenliği mankafa planda bırakan bazı vatandaşların tarla ve arsalarda oluşan obrukları, değerinin düşmesi endişesiyle zat imkanlarıyla doldurmaya başlaması uzmanlarca kilolu hamle namına değerlendiriliyor.
Konya Ovası’nda bütün 2 bin 500 civarında obruk var
Konya Beceri Üniversitesi (KTÜN) Içbükey Araştırı ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Sıska, AA muhabirine, Konya Ovası’nda içbükey oluşumu tespitine yönelik AFAD ile yürüttükleri çalışmayı tamamladıklarını söyledi.
Konya’nın cenup ve kuzeyindeki ilçelerde planlı yer çalışmalarında obruk sayısını tayin ettiklerini kaydeden Cılız, “700 civarında görmeye menus olduğumuz derinlikte, 1800’ü da 1 metreden elan sığ çukurluklar şeklinde toplamda 2 bin 512 konkav oluşumu var.” diyerek konuştu.
Doldurulan obruklarda inkıraz meydana geliyor
Sıska, tespit edilemeyen konkav oluşumlarına değinerek, şöyle konuştu:
“Vatandaşın arazisinde oluşan konkav, toy yöntemle dolduruluyor. Böyle gizlenenler olduğu için net nüsha vermek az çok kilolu. Şu anda obruk oluşumunun bazılarının vadi çalışmalarında doldurulduğunu gözlemledik. Bu imla işlemi tehlikesiz değil. Değme obruğun kendine has hal yöntemleri olması gerekir. Büyükçe taş, arazi ve molozla doldurulan obruğun daha bilahare çökmeyeceğine güvence verilmez. Düzlük bilimcileri vasıtasıyla temas içbükey kişi sistematiğini oluşturacağı için orada tafsilatlı araştırma yapılması lazım. Obrukta malzemenin gani tespit edilmesi lazım. İri taneliden ayrıntılı taneliye akıllıcasına, geçirimsiz malzemeyle doldurulduktan sonra çimento ve beton enjeksiyonlarıyla kapandıktan sonra dolgu yapılması gerekiyor. Vatandaşın zat yöntemiyle yaptığı dolgunun metin çoğunun çöktüğünü izledik. Sahada yoğun karşılaşıyoruz. Zirai alanlardaki obruklarda bu doldurma işlemi elan kalın yapılıyor. “
Obruk oluşumu tespitine yönelik değişik strateji yöntemleri olduğunu anlatan Ark, bu yöntemlerle mukaar oluşumu sırasındaki apansız değişimlerin izlenmesiyle önlemlerin alınabileceğini vurguladı.
Kuraklık obrukları artırabilir
Kuru, Konya Ovası’nda akıbet yılların arz kurak kışının yaşanmasıyla baharda düz şeş akarsu kullanımının artacağı öngörüsünde bulunarak, şunları kaydetti:
“Mukaddema obruklar henüz mufassal yıllar ortamında oluşurken, demincek çokça elan bodur sürede oluşmaya başladı. Bunun temel nedeni kuraklık, yağış azlığı ve kontrolsüz meydan şeş suyu kullanımıdır. Konya sınırlanmış havzasında kayran altı su kullanımı berenarı koca ve su seviyesi herhangi bir geçen çevrim daha de düşüyor. Yağışlarla artıyor ve elan sonra düşüyor. Su seviyesindeki hareketlenmeler çözülmeleri sıklaştırıyor ve konkav oluşumunu hızlandırıyor. Kuraklığın içbükey oluşumunda alçak etkisi var. Nisan-mayısta yapılması gereken zirai sulamalar şimdiden başladı. Yağmur yerinde değiş olmazsa meydan altı akarsu kullanımının daha çok olacağını öngörüyoruz. Bu birlikte kullanılmamış içbükey oluşumlarını etkileyecektir.”
