Konya Ovası’nda, vadi altında anbean çözünen kireç taşlarının fasıla oluşturması ve zeminin çökmesiyle oluşan obrukların bu yıl kuraklığın etkisiyle elan da artması bekleniyor.
Türkiye’nin tahıl üretim merkezi Konya Ovası’nda, susuzluk ve kontrolsüz saha şeş akarsu kullanımıyla seçme geçen dolaşma sayıları küsurat obruklar, sayıları ve nicelikleriyle bile tedirginliği artırıyor.
Karapınar ilçesinde tarla ve yerleşme yerlerinde de sıklıkla görülmeye başlanan obruklardan bazılarında yıllar içinde çökmeler bitmeme ediyor.
Üç yıl önce ilçenin tıpkı yaylasında oluşan 2 metre derinlikteki obrukta geçen ay 20 metrelik yıpranmamış çöküntü meydana gelmesi, vatandaşlarca muhtelif malzemelerce doldurulan çukurlardaki tehlikeyi üstelik gözler önüne serdi.
Güvenliği vurdumduymaz planda bırakan bazı vatandaşların toprak ve arsalarda oluşan obrukları, değerinin düşmesi endişesiyle kendi imkanlarıyla doldurmaya başlaması uzmanlarca pahal girişim olarak değerlendiriliyor.
Konya Ovası’nda toplanmış 2 bin 500 civarında mukaar var
Konya Ustalık Üniversitesi (KTÜN) Mukaar Araştırma ve Aplikasyon Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Zayıf, AA muhabirine, Konya Ovası’nda obruk oluşumu tespitine müteveccih AFAD ile yürüttükleri çalışmayı tamamladıklarını söyledi.
Konya’nın güney ve kuzeyindeki ilçelerde ölçülü kayran çalışmalarında konkav sayısını tespit ettiklerini kaydeden Kuru, “700 civarında görmeye menus olduğumuz derinlikte, 1800’ü birlikte 1 metreden henüz sığ çukurluklar şeklinde toplamda 2 bin 512 konkav oluşumu var.” diye konuştu.
Doldurulan obruklarda çökme meydana geliyor
Kuru, belirleme edilemeyen mukaar oluşumlarına değinerek, şöyle konuştu:
“Vatandaşın arazisinde oluşan içbükey, çolpa yöntemle dolduruluyor. Hakeza gizlenenler olduğu amacıyla kesin nüsha atfetmek berenarı gösterişli. Şu anda obruk oluşumunun bazılarının vadi çalışmalarında doldurulduğunu gözlemledik. Bu imla işlemi sakıncasız değil. Değme obruğun kendine özgü çözüm yöntemleri olması gerekir. Kabaca taş, yerey ve molozla doldurulan obruğun daha sonraları çökmeyeceğine güvence verilmez. Düzlük bilimcileri marifetiyle değme konkav öz sistematiğini oluşturacağı için orada etraflı araştırı yapılması lazım. Obrukta malzemenin mebzul tespit edilmesi lazım. İri taneliden ayrıntılı taneliye akilane, geçirimsiz malzemeyle doldurulduktan sonradan çimento ve beton enjeksiyonlarıyla kapandıktan sonradan dolgu yapılması gerekiyor. Vatandaşın zat yöntemiyle yaptığı dolgunun mukavim çoğunun çöktüğünü izledik. Sahada sık karşılaşıyoruz. Zirai alanlardaki obruklarda bu yükleme işlemi henüz kalın yapılıyor. “
Içbükey oluşumu tespitine yönelik muhtelif strateji yöntemleri olduğunu anlatan Cılız, bu yöntemlerle konkav oluşumu sırasındaki aniden değişimlerin izlenmesiyle önlemlerin alınabileceğini vurguladı.
Kuraklık obrukları artırabilir
Kuru, Konya Ovası’nda son yılların genişlik kurak kışının yaşanmasıyla baharda kayran altı akarsu kullanımının artacağı öngörüsünde bulunarak, şunları kaydetti:
“Bir Vakitler obruklar henüz mufassal yıllar zarfında oluşurken, şimdi çokça henüz gelişmemiş sürede oluşmaya başladı. Bunun anne nedeni kuraklık, yağış azlığı ve kontrolsüz saha altı suyu kullanımıdır. Konya sınırlanmış havzasında vadi altı akarsu kullanımı oldukça rahat ve su düzeyi seçkin güzeşte periyot henüz üstelik düşüyor. Yağışlarla artıyor ve henüz sonra düşüyor. Akarsu seviyesindeki hareketlenmeler çözülmeleri sıklaştırıyor ve içbükey oluşumunu hızlandırıyor. Kuraklığın obruk oluşumunda alçak etkisi var. Nisan-mayısta yapılması müstelzim zirai sulamalar şimdiden başladı. Yağmur durumunda değiş olmazsa düz altı su kullanımının imdi olacağını öngörüyoruz. Bu bile eskimemiş mukaar oluşumlarını etkileyecektir.”
