Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran depremler sonrası değerlendirmelerde kâin Jeofizik Mühendisi Hurşit Çalışkan, Bingöl, Muş, Erzincan’dahi sakil benzeri deprem beklediğini belirtti. Hurşit Canlı, Erzurum’dahi dahi deprem beklendiğini söyledi.

Kahramanmaraş’ta meydana gelen iki büyük depremi Erzurumlular içtimai medya yöneticisi Furkan Nehir’e değerlendiren Jeofizik Mühendisi Hurşit Çalışkan, elan geçmiş bu depremlerle ilgili çokça uyarıda bulunduklarını rapor ederek, şimdiyse Şarki Anadolu Kırık hattında Bingöl, Muş Varto ve Erzincan amacıyla tehlikeli depremler beklendiğini söyledi. Hareketli, Erzurum’un Kuzeydoğu Rum ve Doğu Anadolu Fay Hattı’nda bulunmadığını, Erzurum’un kendisine arpalık kırık hatlarının olduğunu dahi belirterek, bu şehirde da deprem beklediklerini vurguladı. Bu bölgede depremin kaçınılmaz olduğunu tabir fail Jeofizik Mühendisi Hareketli, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz ahit, hele Bingöl, Muş Varto, Erzincan’birlikte pahal yer sarsıntısı olacağını düşünüyorum. Bu anlamda hiç kaygım yok, olacaktır, bundan kaçış yok. Erzurum’de dahi hareket bekliyoruz. Bunun sebebi ise Şark Anadolu Fay Hattı’nın alt yanı, yani güney kısmı bölgesinde haddinden fazla tekâsüf oldu. Bu sıkışmalar kuzey istikametinde kesinkes kendisini gösterecektir” dedi.

Deli Dolu, depremi sunma beş altı zararla ibnelik etmek amacıyla kesinkes binaların zemin etütlerinin yapılması gerektiğini ve uygun zeminlere çatı mensur edilmesi gerektiğine de dikkat çekti. Etkin, “Deprem bölgesinde birçok deprem oldu. Bunların bazıları dümdar, bazıları ise esas depremdir. Birbirinden farklı faylar üstünde gerçekleştiler” ifadelerini kullandı.

“Erzurum’u bile uyardım ve 4 şiddeti üzerinde zelzele meydana geldi”

Erzurum’da gerçekleşen depremleri bile değerlendiren Canlı, “Sabık dönem Erzurum’de dahi hareket oldu. Buraları bile belen etmiştim. Erzurum’birlikte olan yer sarsıntısı artçı değil. 4 üzerinde bir yer sarsıntısı oldu ve elan sonradan 3 civarı iki yer sarsıntısı elan oldu. Burada oluşan depremleri dümdar olarak sınıflandırmak makul değil. Kahramanmaraş bölgesinde 7 üstünde iki deprem oldu. 6 şiddetinin üzerinde 4 öğün hareket oldu. Bunlar Maşrık Rum Kırık Hattı’nda gerçekleşti. 5 ve 6 üstünde gerçekleşen depremlerin çoğu başlı başına tıpkı depremdir. Bunlara artçı demek hatalı peki” açıklamasında bulundu.

“Bingöl, Muş Varto ve Erzincan’de bati benzeri zelzele bekliyoruz”

Şarki Küçük Asya Kırık Hattı’nda oluşan sıkışmaların şimal bölgelerinde kendisini göstereceğini söyleyen Faal, “Erzurum bölgesini değerlendirdiğimiz ant hele Bingöl, Muş Varto, Erzincan’dahi tehlikeli zelzele olacağını düşünüyorum. Bu anlamda hiç kaygım bulunmayan, olacaktır, bundan kaçış namevcut. Erzurum’birlikte üstelik yer sarsıntısı bekliyoruz. Bunun sebebi ise Doğu Rum Kırık Hattı’nın alt yanı, yani güney kısmı bölgesinde çok sıkışma oldu. Bu sıkışmalar kuzey istikametinde mutlaka kendisini gösterecektir” diye niteleyerek konuştu.

“Erzurum kırık hatları dışında kendisine hususi fayları var”

Erzurum’un kendisine özel faylarının olduğunu vurgulayan Hurşit Etkin, “Ancak Erzurum gayrı illere bakarak Yıldız Küçük Asya Kırık Hattı (KAF) ve Maşrık Küçük Asya Kırık Hattı’nı (DAF) içerisinde barındırmıyor. Yani Erzurum’dan bu iki fay hattı birlikte geçmiyor. Erzurum’un namına has, kendisine hususi kırık hatları var. Eskiden dahi Erzurum’üstelik depremler oldu” dedi.

“Zelzele periyotları ayrım gösterir”

Kâh depremlerin ne devir olacağının banko bilinemeyeceğini dahi kaydeden Aktif, “Şuna de görünmek lazım ara sıra depremlerin gerçekleşme periyodu 30-40 yılda aynı, bazıları 500 yılda bire bir, bazıları üstelik 200-300 yılda bir gerçekleşiyor. Söz Gelişi Van depremi, o bölgede Muradiye depremini biliyoruz. Ancak önceki yıllarda olan Van depremini kimesne anlayış etmiyordu. O yer sarsıntısı hayalet tıpkı faydan meydana geldi. Bu yönde Erzurum’daki depremin ne antlaşma olacağıyla ilişkin kesin bir vukuf veremeyiz” şeklinde konuştu.

“Gündüz Feneri Yarımadası Türkiye’yi itiyor ve yapılan çatı zeminleri haddinden fazla önemli”

Binaların yapılmadan ilk hele dayanak noktası etütlerine özen edilmesi gerektiğini tamlayan Deli Dolu, “Eş Zenci Yarımadası Türkiye’yi itiyor. Şarki Küçük Asya Fay Hattı’nın gün doğusu tarafını itiyor. Bunu birlikte fayları incelediğimizde görüyoruz. Tren raylarının tahminî adına 3 metre atım göstermesi bunun belirtilerinden ayrımsız tanesidir. Bu nahiye nasıl Erzurum’u da etkileyecektir. Bingöl’ü, Muş Varto bölgesini ve Erzincan’ı da etkileyecektir. Erzurum’bile haddinden fazla bulundum ve Türkiye’nin sarsıntı konusunda, yer sarsıntısı olmadan evvel alması müstelzim önlemler var. Muhakkak binalar yapılmadan önce dikkatle dayanç etütleri yapılması gerekiyor. Ara Sıra müteahhitler bunu on paralık önemsemiyor, onlar aldıkları paraya bakıyorlar. Esasta bu medar etütlerinin yapılması, binaların bölgeye makul düz yazı edilmesi zorunlu durumda bulunuyor. Fakat bu konuda kapsamı müteahhitler belirliyor. Maliyeti onlar belirliyor. Yapıyı gıyaben istinatgâh etüdü raporu verenler üstelik var. Bunlara da katiyetle hazırlık alınması gerekiyor” dedi.

“Alüvyonal zeminlere düz yazı edilen binalar çok yüksek ihtimal yıkılır”

Alüvyonal bölgelere mensur edilen binaların ise genelde yıkıldığını belirten Jeofizik Mühendisi Hurşit Etken, “Alüvyonal ortamlarda yapılar kuruluyor. Bu alanlara yapı ayırmak haddinden fazla risklidir. Meydan aksine biraz elan irtifa kesimlere çatı açmak çokça elan sağlıklıdır. Kaya ortamlara yapılan binalar elan akva oturuyor ve henüz kuvvetli oluyorlar. Meydan alanlardan örneğin Hatay yalın kat oldu. Amik Ovası yerle benzeri oldu. Yıkıntıların sunma haddinden fazla olduğu zeminlere baktığımız antlaşma bütün alüvyonal bölgeler olduğunu görüyoruz. Buralar yıkılmaya uygun zeminler. Bu zeminlerde yapılacak binalara çok özen gelmek lazım. Erzurum’dahi üstelik umumi yerine

alüvyonal ortamlara binalar müesses. Alüvyonal düz dediğimiz kum, kil, çakıl taşı kabil şeylerin üst üste gelmesi, sarsıntı simultane tekrarlı yüke neden oluyor. Emsal kendisine bir boksörün sonsuz el atması gibidir. Deprem patadak çatı içerisine giriyor. Çatı içerisine girince kiriş ve kolonlar birbirine balyoz gibi çarpmaya başlıyor. Dolayısıyla kiriş ve sütun birer tahripkâr eleman kendisine davranıyor. Meydan altındaki sarsıntı hangi büyüklüğünde yüksekse yapıya bile o büyüklüğünde erdemli benzeri yük biniyor. Bu birlikte ne efsus ki yıkılmalara illet oluyor. Destek sıvılaşmaları de meydana geliyor ve binalar hangi kadar sağlam olsa dahi dayanak temelsiz olduğu amacıyla çatı temelle bu arada taraf yatıyor. Bu bölgelerde önlemler alınmalıdır” diye niteleyerek konuştu. – ERZURUM