Khosro Kalbasi Isfahani

BBC İzleme Servisi

İranlı düzenlilik görevlisi, protestocuya “Telefonunun şifresini gir!” diyerek bağırdı.

beher bağırışa bir üstelik yüze atılan tahakküm eşlik ediyordu.

20’li yaşlarının başındaki taze adam, Ilk Teşrin ayında başşehir Tahran’daki gösteriler sırasında tutuklandı. Yaşadıklarını şöyle anlatıyor:

“Asayiş güçleri ayrımsız kadını gözaltına alıyordu. Onun kaçmasına yardımcı olduktan sonraları, polisler beni yere yatırdı.

“Bilahare iki polis ayaklarını sırtıma ve yüzüme koyarak beni yere yapıştırdılar. Üçüncü tıpkı polis güçleri beni birkaç zaman boyunca dövdü.”

Henüz bilahare durup, telefonunu istediler. O da verdi.

Çökertme telefonunun şifresini bile aldıktan sonra, tıpkı minibüse konuldu.

Güvenlikleri üzere, yazda bu göstericinin ve diğerlerinin adını gizli tutacağız.

BBC’ye yaptığı açıklamada “Bire Bir eksantrik polis beni dövmeye devam ederken, telefonumu açıp, karıştırmaya başladılar. Beş Altı an sonradan ‘akman’ diye bağırdı. Böylece gitmeme müsaade verdiler” dedi.

Protestocu, polislerin gösterileri çekip çekmediğini teftiş etmek üzere elden fotoğraf galerisine baktığını söyledi.

Telefonunda eylemlere ilişik benzeri kaynak olsaydı, ayrıksı bir nice eylemci kabil “devlete alın yaymaca” suçlamasıyla karşılaşabilirdi.

İran rejimi, bu suçu henüz dahi ağırlaştırmaya çalışıyor.

Divan, “suçların” görüntüsünü çekip, paylaşmayı cürüm haline getiren tıpkı kanun tasarısını görüşüyor.

Mesaj, beş yıla büyüklüğünde mapus cezası öngörüyor ve cemi “yasa dışı” gösterilerin kanun kapsamına alınması bekleniyor.

Meclis aynı zamanda, protestocuların önde gelen destekçilerinden ünlülerin da susturulması amacıyla ukubet yasasının değiştirilmesi üzerinde çalışıyor.

Bir adlı, kargaşaya neden olabilecek rastgele “biber dolması açıklama” yaparsa, 15 yıla kadar mahpushane cezasına çarptırılabilecek.

İran’ın dini lideri Ayetullah Ulvi Hamaney, “mevhum dünyayı” bire bir alnaç adına belirleme etti ve birçok el yetkili makamlara “düşmanların saldırılarına alın koyma” çağrısı yaptı.

Hamaney, değme garip muhalefetin KUL ve müttefiklerinin işi olduğunu söylüyor.

Bire Bir apayrı taze eylemci, hem kendisinin hem birlikte diğerlerinin telefon şifrelerini vermeleri için “saldırı, yürütüm ve sülale üyelerinin tutuklanmasıyla” yıldırma edildiğini söyledi.

Bu eylemci, Eylül’de ayında 300 kadar protestocuyla alay malay tıpkısı depoda gözaltına alınmıştı. Henüz sonra “itiraf” imzalamaya zorlandılar.

İran yargısı ayrıca, ölüm cezasına çarptırılan ayrımsız gencin suçluluğunu “kanıtlamak” üzere, Instagram hikayelerinin ve internet üzerinden diyaloglarının güya ekran görüntülerini yayımladı.

19 yaşındaki Muhammed Boroughani, tıpkı polisi zımbalamak ve halkı eylemlere katılmaya teşvik etmekten, “Tanrı’ya cebin düşmanlık” suçlamasıyla yüz yüze kaldı.

Ev ayında el, sosyal medyada örgütlenip, yattığı hapishanenin önünde eylemler yapınca, dosyası gine incelenmek için Efdal Mahkeme’ye köylü gönderildi.

Harvard Üniversitesi’nde teknoloji, ülfet ve koca hakları araştırmacısı olan Afsaneh Rigot, cep telefonlarının “yanlışlık mahalline” dönüştüğünü söylüyor.

Rigot, 10 yıldır Orta Doğu ve Yıldız Afrika’bile LGBTQ’ların kovuşturulmasında dijital kanıtların kullanılmasını inceliyor.

“Bu taktiği, hele baskıcı ülkelerde ihtişam ve manşet güçlerinin akıl, anlatım ve hassaten kimlik suçlarını kovuşturmada kullandığını görüyoruz” diyor.

Rigot, ışık, videoteyp ve üste çalışmalar kabil “sıklıkla yasa dışı” yollardan elde edilen dijital kanıtların, konkre deliller kendisine görüldüğünü vurguluyor.

Elan sonradan da, birinin genel ağ geçmişi genişlik bol ihtimalle ikinci adım iddia olabilecekken, bezemeli davalarda rejimin tezlerinin desteklenmesinde kullanıldığını belirtiyor.

İran makamları, eylemcileri uygulama etmeye başladıktan bu yana, çıkmaz gösterileri henüz az görülmeye başlanırken, eylemlerin tarz üssü cenazelere kaydı.

“LBGTQ’ları, düşünceyi ve direnişi yanlışlık akseptans eden yerlerde masumiyet karinesi diyerek ayrımsız madde namevcut”

Uğur gözeten aramalar

Elektronik cihazlara arama izni olmadan ve yasalı prosedürlere uyulmadan ahali konuluyor.

Tahran’dahi bire bir gazetecinin evi güzeşte Ilk Teşrin’de 10 büyüklüğünde İstihbarat Bakanlığı görevlisince basıldı. Gözaltına alındı ve haftalarca tutuldu. Fakat bu baskından etkilenen benzeri yegâne o değildi.

Sivil görevliler, 40 yaşın altındaki herkesin telefonuna halk koydu ve cihazları aradı.

Baskında mevcut gençlerden birisi, BBC’ye yaptığı açıklamada, WhatsApp, Telefram ve Instagram’daki konuşmalarının incelendiğini, sosyal iletişim araçları paylaşımlarına üstelik bakıldığını, ancak temel namına ışık galerisine odaklanıldığını anlattı:

“Görevlilerden biri, ocak fotoğraflarımdan birindeki tıpkısı kadının ‘alışılmamış’ giyimini sordu.

“Görevliyle, bunun mestur sülale fotoğraflarım olduğunu söyleyip, tartışmaya başlayınca, ekibin lideri engelleme etti ve ‘Vakit Kaybetmeden protesto fotoğraflarına bak! Ferdî fotoğraflara dikiz’ dedi

“Bir Tane istedikleri, dünyanın protestoların videoteyp kayıtlarını görmemesiydi.”

İran’bile rejimin medya üstünde üstelik çokça zinde benzeri denetimi var.

Tamlık kanallar mehabet tarafından kontrol ediliyor ve cesamet destekli gazeteler resmi argümanları tekrarlıyor.

Kerem antrparantez, hükümetin politikalarını eleştiren yayınları yırtmak üzere, yasakları, tehditleri ve gözaltıları dahi kullanıyor.

Konvansiyonel iletişim araçları susturulduğu için, birçok İranlı malumat kabul etmek amacıyla ülkeye im fail uydu kanallarını ve interneti kullanıyor. İran hükümetinin verilerine bakarak, interneti sunma çokça kısıtlayan ülkelerden biri olsa da 84 milyonluk nüfusun % 70’i genel ağ kullanıyor.

Ülkede mecmu pop sosyal iletişim araçları platformları ve mesajlaşma uygulamaları yasaklı.

Bu kısıtlamaları bitmek üzere insanlar VPN kullanıyor ve azamet bu sistemleri da gaye alıyor.

Afsaneh Rigot, bunların hiç birinin yeni olmadığını söylese bile, kaybedilebileceklerin büyüklüğüne özen çekiyor ve “Otoriter tıpkı yönetimin elinde dijital kanıtlar çokça sakil tıpkı silahtır” diyor.