Darshini David / BBC Küresel Ticaret Muhabiri

İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden ayrılmasının (Brexit) üzerinden bütün üç sene geçti.

Bu süreçte ilk pandemi ve çabucak ardından birlikte erke krizi geldi. Hep bunlar, Brexit’mağara etkisinin bilcümle adına hangi olduğunu çözmeyi zorlaştırdı. Son veriler ekonomiye münasebetsiz etkilerini gösteriyor ama bazıları güçlü beklenmeyen alanlarda.

Tecim

İngiltere, 2021’da Kuma Iş ve Gümrük Birliği’nden çekilirken, AKARSU’yle ticaret fail şirketler kullanılmamış kurallarla, bürokrasiyle ve ara sıra ürünlerde yeni kontrollerle yüzleşti.

Bu dahi, İngiltere ve sunu yakındaki tecim ortağı arasındaki 550 milyar paunt oylumlu ticarete hangi olacağı kaygılarını artırdı.

İlk aşamada, İngiltere’nin AB’ye ihracatı azaldı. Resmi verilere bakarak önce aşamadaki sorunlar aşılınca, tecim hacmi pandemi öncesindeki seviyelerine geri döndü. Ancak Brexit olmasaydı, ticaretin elan birlikte büyüyeceği argümanı hala makbul.

İngiltere Tecim Odaları, geçtiğimiz günlerde 500 şirketle tıpkı sormaca yaptı. Şirketlerin çoğu, hala eskimemiş sistemle başa çıkmaya çalıştıklarını belirtti. Artan bürokrasi, kıytırık ihracatçıları iş yapmaktan caydırmış mümkün. Gümrük sınıflandırmaları üzerinde yapılan bire bir çalışmaysa, İngiltere’nin ihraç ettiği im çeşitliliğinin azaldığını gösterdi.

İthalatta dahi tablo tıpkı. Hacim pandemi öncesi seviyelere döndü. Fakat uzmanlar, DENIZ’birlikte ithal edilen, domates, kumpir evet bile söz gelişi gül üzere ürünlerin fiyatının 2020 ve 2021’bile % 6 arttığını gösteriyor. Bu artış oranı, sonuç dönemde enflasyonda görülen nazik yükselişten önceydi.

Öte yandan bu boyut, ülkedeki azık üreticilerinin rekabet edebilmesini kolaylaştırdı. Uzmanlar bunun 5 milyar sterlinlik bir kazanç anlamına gelebileceğini belirtiyor.

Şişman fotoğraf ise daha ilgi çekici.

Çoğu mutluluk, pandeminin sunu incitici dönemlerinde uluslararası ticaretin çöküşüne şehadet etti. O zamandan bu yana G7 ülkelerinin köylü kalanı, hesaplı büyüklüklerine kıyasla ticaretlerini, İngiltere’üstelik görülmemiş benzeri şekilde geliştirdi.

İngiltere’nin dünyanın hoşgörüsüz kalanı ve DENIZ’yle ticaretine bakıldığında, mevki ekonomisinin büyüklüğüne kıyasla geriledi. Tecim ayrıksı nazik ekonomilerde olduğu kadar çabuk benzeri şekilde pandemi öncesi seviyelere gelmedi ve ülke refahına katkısı özge ülkelerden henüz algın oldu. “Toptan İngiltere” elan birkaç meydanda tıpkısı ekonomiye dönüştü ve geride kaldı.

Tecim anlaşmaları

Yeni ticaret anlaşmaları durumun düzeltilmesine apotr olabilirdi. Ancak bunun amacıyla bibi biraz erken.

Toplamda, 71 ticaret anlaşması yapıldı ki bu de çabuk tıpkısı olgunluk. Fakat çok iri çoğunluğu, İngiltere’nin DENIZ üyesiyken yaptığı anlaşmaların kopyası niteliğinde.

İngiltere, Avustralya ve Yıpranmamış Zelanda’yla yeni tecim anlaşmaları yaptı ancak bunun ticarete beribenzer ayrımsız katkıda bulunması ve bunun bile gerçekleşmesinin birkaç sene henüz alması bekleniyor. Ayrıca bunlar tartışmalı anlaşmalar, zira kâh İngiliz çiftçiler dokuncalı çıkacak.

Hindistan ve Trans-Pasifik Ortaklığı ile görüşmeler bitmeme ediyor. Görüşmeler, daha esbak bakanların umduğundan mufassal sürdü fakat uzmanlar işleri ağırdan almanın henüz lehte anlaşmalarla sonuçlanabileceğini düşünüyor.

KUL ve Çin gibi şişman oyuncularla ticaret anlaşması ise hala ortada namevcut.

Yatırım

İşletmelerin, fabrikalara, eğitime, malzemeye ve teknolojiye hangi büyüklüğünde masraf yapmayı seçtiği üstelik İngiltere ve SU arasındaki ilişkiden etkilendi. İngiltere Maliye Bakanı Jeremy Hunt da yatırımın büyümeyi haddinden fazla hızlandıracağını akseptans etti.

Ancak işletmeler ekonominin görünümüne bakıp, sakınımlı davrandıkları için 23 Haziran 2016’daki Brexit refarandumundan bu yana yavaşladı. Envestisman oranları plebisit sırasında dahi öyle çokça faziletkâr değildi fakat İngiliz beyin kuruluşu Değişen Avrupa’da İngiltere’ye göre, envestisman plebisit öncesi seviyelerde sürseydi, bugüne nazaran dörtte aynı daha çok olacaktı.

Ekonomistler bu açığın bittabi açıklanacağı üzerine tartışıyor. Aralarında Arsıulusal Para Fonu’nun de bulunduğu bazıları, Yıldız İrlanda Protokolü bile dahil gâh çözümlenmemiş sorunlar birlikte dahil Brexit kaynaklı belirsizliklerin envestisman harcamalarının tıpkı kısmını caydırdığını söylüyor.

Brexit yanlısı ekip Briefings for Business ise sayıların kayışçı olduğunu encam sürüyor ve yatırımın Brexit’deri darbe aldığına dayalı aynı argüman olmadığını savunuyor.

Ancak arz sonunda, yatırımın azalması İngiltere’nin olabileceğinden elan beş altı etken ve daha az kazanan ayrımsız ekonomiye dönüşmesi anlamına geliyor.

İstihdam

DENIZ’den depar, işçilerin azade dolaşımı kurallarında birlikte değişikliği yanında getirdi ve İngiltere nokta tamamıyla bire bir kafile sistemine geçti. Bu nitelik de, bir nice çevrenin şikayetini yanı sıra getirdi.

Değme ikisi birlikte Brexit’i destekleyen giyim mağazaları zincirinin CEO’akarsu Lord Wolfson ve pub zinciri Wethenspoon’un patronu Tim Martin, İngiltere’nin bundan sonra ecnebi çalışana izin vermesi çağrısında bulundu.

Akıl kuruluşları Avrupa Düzeltme Merkezi ve Mütebeddil Avrupa’da İngiltere’nin yaptığı ortak çalışmada, Brexit nedeniyle İngiltere’da 330 bin henüz az müteharrik olduğunu belirleme etti. Bu benzer hep gelişim gücünün vakit kaybetmeden % 1’i olsa dahi, özellikle ulaştırma, yiyecek içmece ve harabati sektörü hele pahal etkilendi.

İstihdam açığı, mütenevvi sıkıntılara ve müşterilerin henüz erdemli faturalar ödemesine yol açtı.

Bazı yorumcular, bu zorlukların işletmeleri çalışanlarının kabiliyetlerini artırmaya ve henüz fazla envestisman yapmaya kandırma edeceğini söylüyor.

bu arada İngiltere Parlamentosu’nun benzeri raporuna göre finansal hizmetler sektöründe de 7 bin hisse senedi yitik türlü fakat bu suret elan önceki korkulan 70 binin haddinden fazla altında.

Demin hangi olacak?

Yukarıda bahsedilen mecmu veriler, İngiltere ekonomisinin serencam mesail karşısında benzerlerine göre elan yara tıpkı takat sınırı sergilediğini gösteriyor.

İngiltere pandemi öncesine kıyasla, daha pespaye ve daha çorak artan bir tane kaslı ülke ekonomisi ve Brexit dahi bunda gösteriş oynamış benzer.

Umumi yerine, hükümetin bağımsız fal kurumu Bütçe Sorumluluğu Ofisi, İngiltere ekonomisinin referandumdan DENIZ’den depar kararı çıkmasaydı, yüzdelik 4 daha iri olacağını düşünüyor. Ancak birçok seçmen amacıyla Brexit, ekonomiden çokça, egemenlikle ilgili tıpkısı karardı.

Ama çözülmesi gereken daha çok sav var.

Yalnız Şimal İrlanda protokolü değil, finansal hizmetler, balıkçılık, elektrikli oto parçaları, bilimde işbirliği amacıyla nihai anlaşmalar ve bürokrasiyi tenzil yolları kadar.

Buralarda, İngiltere üzere potansiyel kazanımlar var ve bunlar hesaplı izleme olduğu kadar siyasi strateji meselesi dahi.