Bitlis haberi: Ahlat’ta Türk büyüklerinin mezarları araştırılıyor

Yabani Armut’ta Türk büyüklerinin mezarları araştırılıyor

Çakal Armudu’ta Kayı Boyu Reisi Kayaç Yiğit’ın ve Ahlatşahlar Beyliği’nin kurucusu Sökmen El Kutbi’nin mezarlarının tespitine yönelik tarihi mezarlıklarda say yürütülüyor

BİTLİS – Bitlis’in Ahlat ilçesinde, “Türk Büyüklerinin Mezarlarını Tayin Etmeye Müteveccih Satıh Araştırması” yapıldı.

Firez ve Turizm Bakanlığının izniyle, Çakal Armudu Müze Müdürlüğü başkanlığında, Dr. Öğretim Üyesi Mehmet Kulaz’ın ilmî danışmanlığında, Ahlat’taki tarihi mezarlıklarda Türk büyüklerinin mezarlarını belirlemek amacıyla satıh araştırması gerçekleşti. Yabani Armut’taki 7 tarihi mezarlıkta, Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Gazi’nin nazik dedesi Kayı Boyu Reisi Kaya Alp’ın ve onun babası Değerli Sevir ile Ahlatşahlar Beyliği’nin kurucusu Sökmen Ahali Kutbi’nin mezarlarının tespiti için yaz dönemi boyunca araştırmalar yapıldı.

“Kayı Boyu’nun reisi Kayaç Alp ve Ahlatşahlar Beyliği kurucusu Sökmen Ahali Kutbi Ahlat’ta emrihak etti”

Yaptıkları satıh araştırmaları üzerine gazetecilere açıklamada kâin Ahlat Selçuki Kayran Mezarlığı ve Eski Ahlat Şehri Hafriyat Başkanı Dr. Akademisyen Mehmet Kulaz, tarihi kaynaklardaki verileri birlikte dikkate alarak benzeri satıh araştırması yaptıklarını belirtti. Kulaz, “2022 yılı içerisinde hem halkın beklentileri hem birlikte tarihi kaynaklardaki verileri dikkate alarak Ekin ve Turizm Bakanlığından Türk büyüklerinin Yabani Armut’taki mezarlarını bulmaya yönelik aynı satıh araştırması talebinde bulunduk. Gelen izin doğrultusunda de iş gerçekleştirdik. Oluşturduğumuz ekiple Kayı Mezarlığı, Kermen Mezarlığı, Selçuklu Düzlük Mezarlığı, Kırklar Mezarlığı, Hasan Padişah Kümbeti ve etrafındaki mezarlıklar, Tekme Isıdam etrafındaki mezarlıklar ilkin başlamak amacıyla Yabani Armut’taki tekmil mezarlıklarda ekibimizle birlikte çalışma gerçekleştirdik. Bu çalışmaya ekleme namına bire bir birlikte tarihi kaynakları, tarihçi ekip üyelerimizle gelişigüzel inceleme fırsatı bulduk. Bu faaliyet doğrultusuna elan geçmiş burada mezarı olduğu söylenen Süleyman Şah’ın dedesi Zer Sevir’nın mezarının Ahlat’ta değil Van Erçek’te olduğunu tayin ettik.

Hasan Bin Mahmut Ahali Bayati’ni 1480’lerde ele aldığı Kadeh-ı Cemil Ayin eserinde, Zer Kele’nın Mahan’dan Çakal Armudu’a süzülmek üzere yola çıktığı ve Erçek Gölü etrafında yerleştiği ve burada birlikte 1220 yılında ölüm ettiği belirtilmektedir. Yazıcıoğlu Ali’nin eserinde bile bir şekilde tıpkısı meşruhat bahis konusu. Doğrusu Evliya Çelebi’birlikte Zer Kele’nın mezarıyla ilişkin Çakal Armudu’ta olduğuna dair ayrımsız vukuf sunmuyor. Ancak bunun dışında gine Süleyman Şah’ın babası Kayaç Yiğit’in mezarının Yabani Armut’ta olduğuna dair bir nice tarihi kaynakta vukuf var. Hele Hasan Bin Mahmut Halk Bayati, Yazıcıoğlu Mürtefi ve Evliya Çelebi, Kaya Alp’ın mezarının Çakal Armudu’ta olduğunda hemfikirler. Biz birlikte buna yönelik benzeri mücahede başlattık. Bunun dışında bir şekilde Ahlatşahlar’ın kurucusu Sökmen Ahali Kutbi’nin Yıldız Suriye’deki seferi sırasında martir düştüğü ve naaşının birlikte Çakal Armudu’a getirilerek defnedildiği yazılı. Buna müteveccih çalışmamız da oldu. Ancak 1230 yılında Ahlat’ta ebedî uyku ettiği kayıtlarda geçen Kayaç Alp ile 1111’bile ölüm ettiği anlaşılan Sökmen Ahali Kutbi’nin mezarlarına dayalı ayrımsız fen elimize geçmedi. Bunların dışında sair Türk büyüklerinin mezarlarını bile bulmaya yönelik faaliyet yaptık fakat şimdilik elimizde tıpkısı veri namevcut” dedi.

“Mezarlar bulunmazsa Türk büyüklerinin hatırasına huzur oluşturulabilir”

Önümüzdeki sene yapılacak kazı ve tetkik çalışmalarından sonraları eğer arazi altındaysa Türk büyüklerinin mezarlarını bulunma ihtimalinin olabileceğini tamlayan Kulaz, “Ancak bu mezarlar fek olmuş durumda da olabilirler. Bu nedenle Türk büyüklerine ilişik mezarların tespiti az buçuk bile çıktı yapılacak çalışmalara ilişkin diyebilirim. Bu çalışmalardan sonradan ihtimal şu öneride bulunma imkanımız cins, belli kesin yerine Ahlat’ta defnedildiği galiba Kayaç Kahraman ve Sökmen Ahali Kutbi başta almak amacıyla Türk büyüklerinin hatırasına Evliya Çelebi’nin verdiği durum ve halkın beklentisi dikkate alınarak kat tevlit önerilebilir. Bu birlikte ilerleyici zamanlarda ihtimal gerçekleşebilir. Dediğim kadar Ahlat’ta 7 büyüklüğünde tarihi mezarlık var. Bu tarihi mezarlıklarda yapılacak uzun çalışmalar sonucu Türk büyüklerine ilişkin, özellikle Ermiş Çelebi’nin belirttiği mezarların günümüze vürut durumu var mı bulunmayan mu, tayin edilebilir mi kesme değişmeyen verildikten sonra bu konuda tıpkısı rahat oluşturma önerisi gerçekleşebilir” diyerek konuştu.

Share: